At çalma ya da at hırsızlığı, başkasına ait olan at ya da atları çalıp kendine mal etmektir.
Çerkesler (Adığeler) ve Abazalar ile Abhazlarda at çalmak yiğitlik göstergesi olup delikanlılar için kızlarla evlenebilmenin bir koşuludur. Kafkas-Rus savaşlarında, Çerkesler için en büyük prestij, akınlarla Rus askerlerinin bulunduğu yerleri basıp, oradan onların atlarını almaktır; bu baskınlarda elde edilen ve getirilen atlardan dolayı, zamanla evlenmek isteyen delikanlıların Rus birliklerine baskın yapıp at getirmesi istenmiş; bu yüzden de Türkiye’de böyle bir algı oluşmuştur; biraz da espri konusu yapılarak, “Çerkesler, at hırsızı” denilmiştir; halbuki bu at çalma meselesi, Çerkeslerin cesaretinin bir göstergesidir. Çerkeslerde başlık, Kafkasya’da evlenecek gencin sınırı aşıp Ruslardan bir at çalıp getirmesi ve atı kızın dayısı, amcası ya da oğullarından birine vermesi ve böylece yiğitliğini ispat etmesi şekli ile başlamıştır.
Geleneklere göre bir çerkes kızı almanın en onurlu yolu müstakbel gelin hanımın babasına ait atı çalmaktır. Dolayısıyla soyunun devam edebilmesi için kaygı duyan her çerkes erkeği talimli ve potansiyel bir at hırsızı olmak zorundadır. Bu folklorik bu mecburiyettir.
Buna dair bir kaç fıkra vardır*:
Çerkesin biri nehrin kenarında oturmuş, dua ediyordur. Tatar atıyla oradan geçerken Çerkesi farkeder. Onun yanına gelip “ne yapıyorsun çerkes?”der. Çerkes “bu nehir kutsaldır, dua edilirse kabul olunur mutlaka” yanıtını verir. Tatar tabi şaşırır ama ilgisini çeker. O da atından inip çerkesin yanına oturup duaya başlar. Fırsat bu fırsat diyen çerkes bir anda fırlar ve atın üzerindedir artık. Tatar olanı anlamaz, “ne yapıyorsun çerkes?” diye sorar. Çerkes de “eee benim duam kabul oldu, seninki de kabul olur inşallah” deyip atla çekip gider.
–
Hakim,at hırsızı Çerkes”e sormuş:
“Niye çaldın adamın atını?”
Çerkes yanıtlamış:
“Hakim bey, yanlış biliyosunuz.
O at benim.
Allah deveyi araplara, eşşeği acemlere,
Atıda biz çerkeslere yarattı.
Allahın bana yarattığı atı bir başkasında görünce geri alıyorum.
Siz malınızı başkasında bırakırmısınız?”…