Ahmet Kenan EVREN Askeri ve Sivil Hayatı Türk Silahlı Kuvvetlerinin 17’nci Genelkurmay Başkanı olan Orgeneral Ahmet Kenan EVREN, 1918 yılında Manisa/Alaşehir’de doğmuş, 1938 yılında Kara Harp Okulundan, 1940 yılında Topçu Okulundan mezun olmuştur. 1946 yılına kadar Kara Kuvvetleri Komutanlığına bağlı çeşitli birliklerde Takım ve Bölük Komutanlığı yapmıştır. 1949 yılında Harp Akademisini kurmay subay olarak bitirdikten sonra; 28’inci Tümen Topçu Alayında Batarya Komutanlığı, Genelkurmay Eğitim Daire Başkanlığı emrinde Proje Subaylığı, 33’üncü Tümen Topçu Komutanlığında Tabur Komutanlığı, 1’inci Ordu Harekât Başkanı Yardımcılığı, Kara Harp Akademisinde Öğretim Üyeliği, 9’uncu Kore Türk Tugayı Harekât Eğitim Şube Müdürlüğü ve Kurmay Başkanlığı, Ordudonatım Okulu Kurmay Başkanlığı, 2’nci Ordu Harekât Eğitim Başkanlığı, 227’nci Piyade Alay Komutanlığı ve 9’uncu Kolordu Kurmay Başkanlığı görevlerini yürütmüştür. 1963 yılında Tuğgeneralliğe terfi etmiştir. Tuğgeneral rütbesi ile Kara Kuvvetleri Okullar Daire Başkanlığı yapmış, 1966 yılında Tümgeneralliğe terfi etmiştir. Tümgeneral rütbesi ile 58’inci Er Eğitim Tümen Komutanlığı ve 2’nci Ordu Kurmay Başkanlığı görevlerinde bulunmuş, 1970 yılında Korgeneralliğe terfi etmiştir. Korgeneral rütbesi ile 2’nci Kolordu Komutanlığı, Kara Kuvvetleri Denetleme Kurulu Başkanlığı ve Kara Kuvvetleri Komutanlığı Kurmay Başkanlığı görevlerinde bulunduktan sonra 1974 yılında Orgeneralliğe terfi etmiştir. Orgeneral rütbesinde Kara Kuvvetleri Kurmay Başkanlığı, Genelkurmay II’nci Başkanlığı, Ege Ordu Komutanlığı, Kara Kuvvetleri Komutanlığı görevlerini yürütmüş, 7 Mart 1978 tarihinde Genelkurmay Başkanlığına atanmış, 1 Temmuz 1983 tarihinde kendi isteği ile emekli olmuştur. 12 Eylül 1980 Darbesi 12 Eylül 1980 tarihinde yapılan askeri darbe ile ülke yönetimine el konulması ve Türkiye’deki bütün özgürlükler askıya alınmasından sonra yasama ve yürütme yetkilerini kullanmak üzere Genelkurmay Başkanı Orgeneral Kenan Evren‘in liderliğinde, Kara Kuvvetleri Komutanı Orgeneral Nurettin Ersin, Hava Kuvvetleri Komutanı Orgeneral Tahsin Şahinkaya, Deniz Kuvvetleri Komutanı Oramiral Nejat Tümer ve Jandarma Genel Komutanı Sedat Celasun’dan oluşan Milli Güvenlik Konseyi (MGK) kuruldu. Kenan Evren bu dönemde, MGK ve Genelkurmay başkanlığının yanı sıra devlet başkanlığını da üstlendi. MGK başkanı imzasıyla yayımladığı bildiride, Türkiye’nin iç ve dış düşmanlarının tahriki içinde olduğunu, devletin başlıca organlarının işlemez duruma getirildiğini, siyasal partilerin kısır çekişmeler içinde bulunduğunu, ülkenin savaş eşiğine getirildiğini belirtiyordu. TBMM ve hükümeti feshetti, bütün ülkede sıkıyönetim ilan etti. 20 Eylül’de Deniz Kuvvetleri eski komutanı emekli oramiral Bülent Ulusu’ya hükümeti kurma görevi verdi. Devlet başkanı olarak yurt gezilerine çıkarak 12 Eylül Darbesinin amaçlarını halka anlattı. 12 Eylül Darbesinin birinci yıldönümünde Danışma Meclisi’nin toplanacağını açıkıladı. Üyeleri MGK tarafından seçilen Danışma Meclisi’nce hazırlanan ve MGK’ce denetlenen anayasanın kabul edilmesi için yoğun bir propaganda kampanyası yürüttü. 1982 Anayasası, 7 Kasım 1982 tarihinde yapılan referandumda yüzde 91.37’lik ‘evet’ oyuyla kabul edildi. Kenan Evren, yeni anayasanın 1. geçici maddesi uyarınca, yedi yıllık bir süre için, Türkiye’nin 7. cumhurbaşkanı sıfatını kazandı. MGK ve Genelkurmay başkanlığını da sürdürdü. Kenan Evren’in Cumhurbaşkanlığı Dönemi 1 Temmuz 1983’te Genelkurmay başkanlığı görevini Kara Kuvvetleri komutanı Nurettin Ersin’e devrederek askerlikten emekliye ayrıldı. 4 Kasım 1983’te seçimlere iki gün kala TRT’de üstü kapalı bir biçimde Anavatan Partisi (ANAP) lideri Turgut Özal’ı eleştiren bir konuşma yaptı. Ancak Kenan Evren, bazı çevrelerce bu hareketiyle askeri yönetimin güdümünde gösterilen ve giderek zayıflayan Milliyetçi Demokrasi Partisi’nin (MDP) oylarını artırmaktan çok askeri yönetime duyulan tepkiyle Turgut Özal’ın oylarını artırmayı hedeflemişti. Milli Güvenlik Konseyi’nin varlığı, 6 Kasım 1983’deki genel seçimlerin ardından, TBMM Başkanlık Divanı’nın oluştuğu 7 Aralık 1983’te sona erdi. Kenan Evren devlet başkanlığı ve cumhurbaşkanlığı sırasında yurt içinde ve dışında birçok gezintiye çıktı. Evren ile Pakistan devlet başkanı Ziya ül Hak arasında karşılıklı ziyaretlerle pekiştirilen büyük bir dostluk kuruldu. Eylül 1982’de bir Uzakdoğu gezisine çıkan Kenan Evren, Bangladeş, Pakistan, Güney Kore, Çin ve Endonezya’yı ziyaret etti. Bu ülkelerle Türkiye arasındaki ilişkilerin gelişmesinde önemli bir adım atılmış oldu. Ocak 1984’te toplanan IV. İslam Zirve Konferansı’na Türkiye ilk kez cumhurbaşkanı düzeyinde katıldı. Evren konferans başkan yardımcısı seçildi. İslam Konferansı Örgütü (İKÖ) Ekonomik ve Ticari İşbirliği Komitesi başkanı olarak, İslam ülkeleri arasında ekonomik bağların güçlendirilmesini, alınan kararların bir an önce uygulanmaya konmasını istedi (15 Kasım 1984). V. İslam Zirve Konferansı’na katılan Evren, konferansın sonuç bildirisinde, Kıbrıs Türkleri ve Bulgaristan’daki Türk azınlığın durumu gibi konulara yer verilmesinde etkin rol oynadı (30 Ocak 1987) 1983 Seçimlerinde iktidara gelen ANAP’ın lideri Turgut Özal ile genelde uyum içinde çalıştı. 9 Kasım 1989’da Cumhurbaşkanlığı görevi sona eren Kenan Evren, yerini Turgut Özal’a bıraktı. 09 Mayıs 2015 tarihinde vefat etmiş, Ankara’da Devlet Mezarlığı’nda toprağa verilmiştir. Bibliyografya tsk.gov.tr , Erişim: 10.07.2020. Kenan Evren’in Anıları c. 1-6, Milliyet yay., 1991.
Paylaş